Αφιέρωμα Πρώτο.

Ο Λάβκραφτ ξυπνάει πρώτος τους νεκρούς το 1921.

         Reanimator: Η ονομασία του ιστοτόπου αποτίει φόρο τιμής στη συνεισφορά του εμπνευστή σχεδόν όλων των εκφάνσεων του τρόμου Χάουαρντ Φίλιππς Λάβκραφτ και στην Κουλτούρα των Ζόμπι. Το περιεχόμενο της ιστοσελίδας είναι η (ασυγκρίτως υποδεέστερη) δική μου συνεισφορά.

        Ο Μάκης Πανώριος, μεταφραστής και συγγραφέας της εισαγωγής της συλλογής διηγημάτων του H.P.L. με τον τίτλο «Ο τύμβος» (εκδόσεις Αίολος, 1989), θεωρεί ότι το διήγημα «Χέρμπερτ Γουέστ: Ο Αναβιωτής» που ο Λάβκραφτ έγραψε το 1921, μοιάζει και εν μέρει  είναι μια ακόμη παραλλαγή του φρανκεσταϊνικού θέματος. Και σίγουρα έχει δίκιο ότι ανήκει και σε άλλους χώρους εκτός από την θεματολογία των Ζόμπι αλλά κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι στο διήγημα αυτό, όπου οι σκηνές που διαδραματίζονται είναι ιδιαίτερα απωθητικές, ορισμένες και «βλάσφημες», κύρια θέση κατέχουν σώματα νεκρών που κινούνται με τη δύναμη που τους δίνει το διάλυμα που τους χορηγεί ο επιστήμονας Γουέστ  και κυνηγούν για να φάνε τους ζωντανούς. Οπότε ανήκουν και στην κατηγορία των Ζόμπι. Ο Πανώριος γράφει πως «…στον Χέμπερτ Γουέστ ενυπάρχει ο δόκτωρ Φρανκεστάϊν, ο Δόκτωρ Τζέκιλ και Κύριος Χάϊντ του Ρ.Λ. Στίβενσον (1850-1894) και ο δόκτωρ Μορό του Χ.Τ. Ουέλς (1866-1946), η προσωπικότητα όμως, συναρπαστικά σχεδιασμένη με κάτι το τιτανικό και δαιμονικό συνάμα , σίγουρα εκφράζει το σύγχρονο αμοραλισμό μεταδίνοντας στον αναγνώστη το σατανικό μεγαλείο του». Αυτά τα πολύ λίγα για το διήγημα, αφού η ιστοσελίδα ασχολείται κυρίως με την παρουσία των ζόμπι. Περισσότερα στο διαδικτυακό ημερολόγιο μου για τον H.P.L. www.theoutsider.blogspot.com που θα ανεβάσω σύντομα. 
  

        Η ταινία “Reanimator”  μπορεί να απομακρύνεται συχνά από το διήγημα από το οποίο εμπνεύστηκε ο δημιουργός της αλλά μένει πιστή στον παραπάνω σχεδιασμό του πρωταγωνιστή της. Οι δύο ταινίες που ακολούθησαν το “Bride of Reanimator” και το “Beyond Reanimator” μας αποζημιώνουν για το μικρό ποσοστό Λάβκραφτ που διατηρούν αλλά η μορφή του Γουέστ, που υποδύεται σε όλες ο Jeffrey Combs, παραμένει πιστή στον αρχικό σχεδιασμό της και φυσικά παντού κυκλοφορούν πεινασμένα τα ζόμπι.

        Στην αρχική ταινία  “Reanimator”  του 1985 ο σκηνοθέτης Στιούαρτ Γκόρντον μένει κοντά στο πνεύμα του μεγάλου εμπνευστή αλλά και στα ονόματα και τις τοποθεσίες που εκείνος επινόησε στο διήγημα του. Ο Αμερικανός φοιτητής ιατρικής Γουέστ μεταγράφεται στην Ιατρική Σχολή Μισκατόνικ του Άρχαμ της Μασαχουσέτης και συνεχίζει τα πειράματα που έκανε στο παρελθόν με τον μακαρίτη καθηγητή δρ. Γκρούμπερ στη Ζυρίχη. Ο αφηγητής συνάδελφός του τον βοηθάει στην προσπάθεια του να επαναβιώσει νεκρούς οργανισμούς μέσω μιας χημικής ουσίας που ανακάλυψε. Όταν όμως τα πειράματά τους ξεφεύγουν από τον έλεγχο των δύο νέων ο Γουέστ αναγκάζεται να τον σκοτώσει για να απαλλαχθεί, προσωρινά όμως, από τον καθηγητή του δρ. Καρλ Χιλ ο οποίος τον καταδιώκει έμπλεος απληστίας και λαγνείας.

        Ο Δημήτρης Κολιοδήμος βρίσκει πως «….η ταινία διατηρεί το μακάβριο χιούμορ του Λάβκραφτ, αποκαλύπτοντας μας σταδιακά την αβάστακτη αίσθηση της φρίκης που κρύβει μέσα της μια τερατώδης ανθρώπινη φύση». Και καταλήγει πως «….ανάμεσα στις σύντομες αλλά ιδιαίτερα έντονες σκηνές ο Γκόρντον εισάγει εκτενείς ενότητες δράσης, όπου οι ζωντανεμένοι και επιτιθέμενοι νεκροί του δίνουν μια καινούρια διάσταση στις ταινίες με ζόμπι.»

        Έχω και εγώ όμως κάτι να πω: Ο Λάβκραφτ, και κατ’ επέκταση ο Γκόρντον, πετυχαίνει κάτι το οποίο λίγοι δημιουργοί μπορούν, την ταύτιση του θεατή με τον ήρωα, τον Γουέστ, και όχι του αφηγητή συνεργάτη του (που παίρνει τον ρόλο του συγγραφέα). Ο Γουέστ είναι αμοραλιστής με βάση κάθε υπάρχουσα και κατεστημένη ηθική και ο Λάβκραφτ ειρωνευόμενος το ιατρικό κατεστημένο κατακρίνει για ανωριμότητα τον ήρωα του χτυπώντας φανερά όμως το σύστημα όταν λέει: « Μόνο η μεγαλύτερη ωριμότητα θα μπορούσε να τον βοηθήσει να καταλάβει τους λογικούς περιορισμούς που συνδέονται εδώ και χρόνια με τον τίτλο «καθηγητής Ιατρικής», προϊόν που έχει δημιουργηθεί από γενιές παθητικού πουριτανισμού». Κι’ όμως και εμείς (όπως και ο H.P.L.) συμφωνούμε σε κάθε βήμα και πρωτοβουλία που παίρνει ο Γουέστ έστω και αν πρόκειται για φόνο, βεβήλωση νεκρού, κλοπή ή ότι άλλο πρέπει να κάνει για να οδηγήσει την επιστήμη στον κολοφώνα της, που είναι η υπέρβαση του θανάτου.

        Παρόμοια αίσθηση μου δημιούργησε στο παρελθόν η ανάγνωση του «Ταλαντούχου Κύριου Ρίπλεϊ» της Πατρίτσια Χάϊσμιθ και γνωρίζω πως είχε παρόμοια απήχηση στο μεγαλύτερο μέρος των αναγνωστών της για τον ανήθικο ήρωα της. Την ίδια χρονιά που το διάβασα (το 1984) κλήθηκα να δικαιολογήσω την στάση συμπάθειας προς τον Ρίπλεϊ στις εξετάσεις μου για το Lower  των Αγγλικών. Στην περίπτωση του βεβαίως το διακύβευμα δεν ήταν η κατάκτηση της αθανασίας αλλά η ευδαιμονία του, όμως και εκεί κανείς δεν ήθελε να τιμωρηθεί ο ήρωας που τόσο προσπάθησε για να φθάσει στον σκοπό του.

        Στο έργο (όχι στο διήγημα) ο χαρακτήρας του δρ. Χιλ εξασφαλίζει την συμπάθεια στον Γουέστ αφού ο Γκόρντον τον σχεδιάζει ως εξωφρενικά άπληστο και λάγνο (αν και αποκεφαλισμένο). Οι σκηνές που προσφέρει έτσι το εύρημα του σκηνοθέτη έμειναν στην ιστορία, όπως αυτή με το κεφάλι του δόκτορος που γλύφει το εφηβαίο της γυμνής και αναίσθητης μνηστής του συμπρωταγωνιστή. Για όσους πάλι μετράνε και ταξινομούν τα ζόμπι που εμφανίζονται, ο μικρός σχετικά αριθμός τους ισορροπείται από την προσεγμένη τους εμφάνιση, την φυσική τους κίνηση (αν περπατούσαν οι νεκροί μάλλον θα ήταν τόσο άτσαλοι), ενώ και οι σκηνές στο νεκροτομείο σε μεταφέρουν πραγματικά στον χώρο με τα εργαλεία και τις στιλβωμένες επιφάνειες. Οι ευχές μας για την ευόδωση του τιτάνιου έργου του Γουέστ τον ακολούθησαν ακόμη και στο τρίτο μέρος της τριλογίας, που ελάχιστα θυμίζει το διήγημα, καθώς η προσήλωση στον σκοπό πάντα θα προκαλεί δέος και συμπάθεια (δες εξάλλου την παγκόσμια ιστορία και την προσήλωση των λαών σε σφαγείς με όραμα). Νομίζω πως και ο Λάβκραφτ αυτό θα ήθελε. Με κάθε σεβασμό προς το έργο του εκφράζω μια τέτοια κρίση.

        Ακολουθεί το “The Bride of Reanimator” και πάλι από τον Brian Yuzna, το οποίο θα αδικήσει κανείς κατάφωρα αν το παρομοιάσει με τις συνέχειες των ταινιών με θέμα τον Φρανκενστάϊν, καθώς η «νύφη» εμφανίζεται για μικρό μόνο διάστημα προς το τέλος του έργου και δεν προορίζεται για μνηστή κανενός άλλου «τέρατος» αλλά μάλλον είναι η αγαπημένη του φίλου και βοηθού του Χέρμπερτ Γουέστ. Αυτή εξάλλου διαθέτει την καρδιά της μνηστής του (που κομματιάστηκε στην πρώτη ταινία) και το κεφάλι της προσφιλούς του, πρόσφατα αποβιώσασας ασθενούς του, καθώς και άλλα εκλεκτά κομμάτια από άλλα σώματα. Στη συνέχεια αυτή οι δύο ήρωες μας εξακολουθούν να ζουν, να εργάζονται και να πειραματίζονται μαζί από το Περού και ξανά πίσω στο δύσφημο Νοσοκομείο Μισκατόνικ του Άρκαμ. Στο σπίτι που νοικιάζουν δίπλα στο νεκροταφείο της πόλης (πιστό το σενάριο στο διήγημα) ο Γουέστ ανακαλύπτει μια νέα βελτιωμένη σύσταση του ορού που ζωντανεύει μέλη σωμάτων (που κλέβει από το νεκροτομείο αλλά και το γειτονικό νεκροταφείο). Τα αποτρόπαια πλάσματα που δημιουργεί προκαλούν κωμικές καταστάσεις όπως το μάτι με τα πέντε δάχτυλα που τριγυρνάει πίσω από την πλάτη του ενοχλητικού αστυνόμου. Αυτός ο ντετέκτιβ έχει προσωπικό λόγο που ανακινεί την υπόθεση της σφαγής στο Νοσοκομείο (της πρώτης ταινίας) αφού η νεκρή του σύζυγος είναι ζόμπι και νοσηλεύεται ως τρελή στο Ψυχιατρείο της πόλης. Η σύνδεση με την αρχική ταινία είναι θαυμάσια και για ακόμη μια φορά ο Γουέστ χωρίς ενδοιασμούς απαλλάσσεται από τον ενοχλητικό αστυνόμο σκοτώνοντας τον αρχικά για να τον επαναφέρει στην ζωή αμέσως μετά. Και πάλι επανέρχεται στη δράση το κεφάλι του δόκτωρ Χιλ που εξουσιάζει τηλεπαθητικά τα ζόμπι και τα οδηγεί σε έφοδο στο σπίτι των γιατρών. Εκεί όπου ο συναισθηματικός φίλος του Γουέστ συναινεί και βοηθάει στην αναβίωση μιας κοπέλας αποτελούμενης από ιδανικά μέλη, την καρδιά της μνηστής του και το κεφάλι της ασθενούς του. Το τέλος οργιώδες όπως στην πρώτη και τρίτη ταινία. Για ακόμη μια φορά δύσκολα θα βρεθούν θεατές που θα μέμψουν την προσήλωση στην Επιστήμη του Γουέστ (εκτός αν είναι θρησκόληπτοι) που απαντάει στον φίλο του που διστάζει και τονίζει πως  “I’m a doctor” λέγοντας του “Be a scientist”.

     Πολλά είναι τα ολόκληρα ανθρώπινα  θύματα (και όχι απλώς μέλη) που θυσιάστηκαν σε τελική ανάλυση στην προσπάθεια των Χριστιανικών Ιερατείων να φιμώσουν τους Επιστήμονες βασανίζοντας και καίγοντας τους τόσο στον Μεσαίωνα της Δύσης όσο και στον Βυζαντινό δικό μας. Ο Γουέστ δημιουργεί ζωή ως σύγχρονος Προμηθέας και αντιμετωπίζει τη Νέμεση για την Ύβρη του ταυτίζομαι όμως μαζί του αφού προσπάθησε να διδάξει στον άνθρωπο τα μυστικά της φωτιάς (εδώ της ζωής). Όσο για τον ζωντανό γυναικείο ρόλο του έργου ο Γουέστ είχε προηδοποιήσει τον φίλο του «Μην αφήσεις το μικρό κεφάλι να οδηγήσει το μεγάλο». Και εδώ όπως και στην ζωή για την κατάσταση που δημιουργήθηκε πρέπει να αναζητήσει κανείς τη γυναίκα. Σε όλα σωστός ο Γουέστ!!!                          

        Στο τρίτο μέρος της σειράς το “Beyond Reanimator” ( Brian Yuzna, 2003) που εξαντλεί, αν και όχι απόλυτα, τη σεναριακή ιδέα ο ήρωας Χέρμπερτ Γουέστ δώδεκα χρόνια μετά εκτίει την ποινή του για τα απαγορευμένα πειράματα που έκανε σε μια φυλακή όπου βρίσκει τον τρόπο να τα συνεχίσει με πειραματόζωα ποντίκια και αρουραίους. Ένα παλιό θύμα αλλά και θαυμαστής του διορίζεται οικιοθελώς γιατρός στην ίδια φυλακή και του δίνει την ευκαιρία να επεκτείνει την έρευνα του με ολέθρια πάλι αποτελέσματα. Η φυλακισμένοι εξεγείρονται και ο χώρος γεμίζει ακόμη μια φορά με πτώματα και νεκραναστημένα κορμιά. Αυτή τη φορά όμως υπάρχουν και κάποια που αποκτούν μια διαταραγμένη συνείδηση χάρη σε ένα νέο εύρημα του επιστήμονα. Η μεταφορά των στοιχείων του χαρακτήρα των θυμάτων που μετατρέπονται σε ζόμπι στην νέα τους κατάσταση δίνει την ευκαιρία στον σκηνοθέτη να εμβαθύνει τον προβληματισμό του σε διάφορα πεδία (έρωτας πέρα από τον θάνατο, βιαιότητα των κρατουμένων και των κρατούντων στις φυλακές, κ.ά.).

        Τα πτώματα που δαγκώνουν σε αυτό το έργο αν και δεν μοιάζουν με τα συνήθη ζόμπι, που κινούνται αργά και μεταδίδουν την αρρώστια με το δάγκωμα, εντούτοις έχουν όλα τα χαρακτηριστικά που εντάσσουν την ταινία στην θεματολογία του μπλογκ. Στην περίπτωση του «Επαναβιωτή» η κινητήριος δύναμη τους είναι η τεχνητή ουσία που τους διοχετεύει ο επιστήμονας. Το κινούμενο πτώμα στην αρχή της ταινίας που σκοτώνει την αδελφή του συμπρωταγωνιστή και ο μισός άνθρωπος που ζητάει μέχρι τέλους εκδίκηση για τον αγαπημένο του αρουραίο είναι κορυφαίες μορφές ανάμεσα στα ζόμπι του έργου.    

Διαβάστε: 1. «Ο τύμβος» Χ.Φ. Λάβκραφτ, συλλογή διηγημάτων όπου

                      περιλαμβάνεται το «Χέρμπερτ Γουέστ: Ο Αναβιωτής», Αίολος 1989.

                  2. «365 Νύχτες Τρόμου & Επιστημονικής Φαντασίας» Δημήτρης

                      Κολιοδήμος, παρουσίαση ταινιών τρόμου όπου γίνεται αναφορά στην

                      ταινία “Reanimator” του 1985 με τον ελληνικό τίτλο «Ζωντανός

                      Νεκρός» στις σελίδες 113-114, Αιγόκερως 1991.

Δείτε:        1. “Re-animator”, σκηνοθέτης: Στιούαρτ Γκόρντον 1985.

                  2. “Bride of Reanimator”, Brian Yuzna.

                  3. “Beyond Re-animator”, Brian Yuzna 2003.